Adam Loret

---

Studia i praca w leśnictwie

Adam Loret przyszedł na świat w rodzinie Sydona Karola (1848–1911) oraz Eugenii z Górnikiewiczów, będąc bratem Macieja, który był historykiem i dyplomatą. W swojej młodości kształcił się w Szkole Wydziałowej Męskiej, a później ukończył Wyższe c.k. Gimnazjum w Jaśle. Loret kontynuował edukację w zakresie leśnictwa w Krajowej Szkole Gospodarstwa Lasowego we Lwowie, gdzie stał się specjalistą w dziedzinie urządzania lasu.

Jego nauka nie ograniczała się jedynie do Lwowa, bowiem studiował również w Akademii Leśnej w Tharandt, położonej w Saksonii. Dzięki temu zdobył cenne doświadczenie, praktykując w lasach państwowych zarówno saskich, jak i austriackich. Po zakończeniu studiów przez następne 10 lat związany był z lasami posiadłości hrabiego Branickiego w Suchej, koło Żywca.

Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, Adam Loret wkroczył do państwowej administracji leśnej. W 1921 roku objął stanowisko naczelnika Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Warszawie, a cztery lata później został dyrektorem Warszawskiej Dyrekcji Lasów Państwowych. W latach 1926-1928 pełnił funkcję nadzwyczajnego delegata ministerstwa rolnictwa, zajmując się organizacją administracji lasów państwowych.

Od 1928 roku Loret kierował całokształtem administracji lasów państwowych, a w 1933 roku został mianowany pierwszym dyrektorem naczelnym Lasów Państwowych. W trakcie swojej kariery zintegrował oraz uporządkował strukturę administracyjną tego ważnego organu, a także zrealizował pierwszą inwentaryzację zasobów leśnych w Polsce. Jego działania miały kluczowe znaczenie dla nowoczesnego przemysłu drzewnego, a także opracowania koncepcji samowystarczalności ekonomicznej Lasów Państwowych.

Na co dzień Adam Loret łączył swoje zawodowe obowiązki z życiem rodzinnym, będąc mężem Haliny z Siewierskich (1884–1954).

Śmierć

Po wybuchu II wojny światowej Adam Loret ewakuował się w kierunku wschodnim, udając się w towarzystwie swoich bliskich współpracowników oraz archiwów Lasów Państwowych. Niestety, podróż ta została przerwana 17 września, kiedy to kolumna jego pojazdów została zatrzymana przez żołnierzy sowieckich. W tym samym dniu, w Nalibokach, został aresztowany.

Adam Loret trafił do rąk władz sowieckich i został osadzony w więzieniu w Nowogródku, a następnie w Wołożynie. W niezwykle dramatycznych okolicznościach, które miały miejsce w 2003 roku, w archiwum rodzinnym dr Ewy Skalnej w Jaśle odkryto 20-stronicowy maszynopis. Był to zapis relacji gajowego Franciszka Dubickiego, który również został aresztowany razem z Loretem. Dokument ten szczegółowo opisuje okoliczności, jakie towarzyszyły śmierci Adama Loreta.

Na przełomie października i listopada 1939 roku, dyrektor Loret wraz z kilkoma innymi współwięźniami zostali oddelegowani do pracy w lesie, gdzie mieli za zadanie załadować drewno na wozy. Otrzymali przestrogi, że każda próba ucieczki będzie kończyła się śmiercią. Grupa więźniów była pilnowana przez 15 żołnierzy NKWD. Po przewiezieniu ich 10 km od Wołożyna, do lasów majątku Pierszaje hr. Benedykta Tyszkiewicza, atmosfera przypominała terror. Więźniowie byli zmuszeni do pracy, nie mając nawet prawa się odwrócić.

W pewnym momencie, około godziny 14, rozległ się strzał, który zakończył życie dyrektora Loreta. Po dokonanym morderstwie, sprawcy ściągnęli z jego ciała ubranie oraz buty, a ciało pozostawili w lesie. Wobec protestów pozostałych więźniów, zwłoki zostały ostatecznie zabrane i pochowane w Wołożynie, przy ulicy Wileńskiej, w pobliżu pomnika Niepodległości. Ważne jest jednak to, że ta wersja wydarzeń okazała się zawierać szereg nieścisłości, a dalsze badania wykazały, że była ona w istocie wymyślona.

Ordery i odznaczenia

Adam Loret był odznaczonym człowiekiem o niezwykle zasłużonym dorobku. Oto wykaz jego ważnych nagród, które odzwierciedlają jego wkład w polską historię:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 maja 1928 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 7 listopada 1925 roku.

Upamiętnienie

Osobie Adama Loreta poświęcono film dokumentalny zatytułowany Szkic do portretu, który powstał w 2006 roku. Ten wyjątkowy projekt zrealizował Tomasz Lengren na podstawie scenariusza autorstwa Jacka Frankowskiego.

Warto również wspomnieć, że jego pamięć upamiętnia Nagroda Lasów Państwowych nosząca jego imię, która została ustanowiona w 2005 roku. Dodatkowo, od roku 2004 imię Adama Loreta nosiło Gimnazjum przy Zespole Szkół w Łęczycach, a od 2013 roku również Technikum Leśne w Tucholi.

Artysta rzeźbiarz, profesor Mariusz Białecki, związany z ASP w Gdańsku, stworzył brązowy posąg przedstawiający Adama Loreta. Planowano, że rzeźba ta zagości w Warszawie, tuż przed budynkiem Dyrekcji Lasów Państwowych. Niestety, od 2009 roku pozostaje ona w zakładach odlewniczych w Poznaniu i rozważa się nową lokalizację dla niej w Gołuchowie.

W maju 2015 roku, w parku miejskim w Jaśle, zbudowano pomnik ku czci Adama Loreta. Natomiast w 2017 roku Rada Warszawy zatwierdziła ustawienie pomnika przed siedzibą Lasów Państwowych, znajdującą się przy ul. Grójeckiej 127.

W Spale funkcjonuje placówka muzealna, znana jako Dom Pamięci Walk i Męczeństwa Leśników i Drzewiarzy Polskich im. Adama Loreta, która także honoruje jego dziedzictwo.

---

Oceń: Adam Loret

---