Wilhelm Jan Fedórko

---

Życiorys

Wilhelm Jan Fedórko był osobą o interesującym życiorysie, będącym wynikiem niezwykłych okoliczności i życiowych wyborów. Urodził się jako syn Jerzego oraz Marii z Wójcików, co umiejscawia go w rodzinnej tradycji. W chwili wybuchu I wojny światowej, ukończył już siedem klas gimnazjalnych, co świadczy o jego dążeniu do zdobywania wiedzy.

W dniu 8 września 1914 roku, będąc jeszcze uczniem ósmej klasy, bez zgody rodziców podjął decyzję o wstąpieniu do Legionów Józefa Piłsudskiego. Jego heroizm i determinacja szybko zaowocowały. 2 marca 1915 roku, przebywając na urlopie w Wiedniu, zdał egzamin dojrzałości, co otworzyło mu drzwi do dalszej kariery edukacyjnej.

Po zdaniu egzaminu, powrócił do Legionów Polskich, gdzie wziął udział w licznych walkach. Jego służba objęła ważne obszary frontu, w tym: Karpacje, Małopolskę Wschodnią oraz Wołyń. Niestety, 29 października 1915 roku, w trakcie bitwy pod Kościuchnówką, doznał rany w rękę, co na pewien czas przerwało jego służbę.

Z pomocą swoich rodziców, 2 kwietnia 1916 roku, otrzymał zwolnienie z Legionów, osiągając stopień sekcyjnego-kaprala. Po sześciu tygodniach spędzonych w domu, został jednak ponownie powołany do odbycia służby wojskowej, tym razem w c. i k. 57 pułku piechoty, z siedzibą w Tarnowie. Jego ambicje nie znały granic, co doprowadziło go do ukończenia szkoły oficerskiej w Opawie, stając się w ten sposób częścią elity wojskowej.

Przebieg służby wojskowej

Wilhelm Jan Fedórko był osobą, której historia służby wojskowej jest szczególnie interesująca, odzwierciedlająca zawirowania okresu I wojny światowej oraz późniejsze wyzwania, z którymi przyszło mu się zmierzyć. Jego podjęcie działalności wojskowej rozpoczęło się od 8 września 1914 roku, kiedy to wzięty został do IV batalionu 2 pułku piechoty Legionów oraz VII batalionu 6 pułku piechoty Legionów. W tym czasie pełnił funkcję sekcyjnego w 7 kompanii 6 pp, walcząc na froncie rosyjskim w Karpatach, Małopolsce Wschodniej oraz Wołyniu. 29 października 1915 roku odniósł swoją pierwszą ranę w bitwie pod Kamieniuchą na Wołyniu.

W kolejnych latach jego kariera przyspieszyła. Między 15 maja 1916 a 1 listopada 1918 roku uczęszczał do szkoły oficerskiej 57 Austriackiego pułku piechoty w Opawie, a 12 listopada 1916 roku otrzymał awans na stopień oficera. Z 1 grudnia 1916 roku rozpoczął służbę na froncie włoskim, gdzie 25 maja 1917 roku został ciężko ranny w lewą pierś w pobliżu San Giovanni di Duino. Po długiej rehabilitacji w szpitalu włoskim, wrócił na front 15 sierpnia 1918 roku. Po odmowie posłuszeństwa władzom austriackim, powrócił do Tarnowa, a 13 listopada 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zakończył swój udział w walkach.

Od 1 listopada 1918 do 2 lipca 1920 roku Wilhelm służył w III batalionie 16 pułku piechoty oraz batalionie szturmowym 6 Dywizji Piechoty, odgrywając znaczącą rolę jako podporucznik, a następnie porucznik oraz dowódca kompanii ckm. Później, w latach 1920-1922, znajdował się w 16 pułku piechoty w Tarnowie, gdzie pełnił funkcję dowódcy kompanii ckm i adiutanta I/16 pp, a w maju 1922 roku został zweryfikowany na kapitana, z datą starszeństwa przypadającą na 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty.

Przez następne lata, od 2 lipca 1922 do 9 marca 1930 roku, Wilhelm był częścią 73 pułku piechoty w Katowicach, gdzie zajmował stanowisko kapitana oraz dowódcy szkoły podoficerskiej. Jego zaangażowanie w Korpusie Ochrony Pogranicza miało miejsce między 9 marca 1930 a 15 czerwca 1939 roku, gdzie pełnił funkcję komendanta rejonu Przysposobienia Wojskowego Brygady KOP „Grodno” do końca 1936 roku, a następnie pracował jako kwatermistrz batalionu KOP „Skałat”. W marcu 1938 roku odniósł kolejny sukces, awansując na stopień majora.

W okresie II wojny światowej, od 15 czerwca do 19 września 1939 roku, walczył jako major i dowódca III batalionu 37 Łęczyckiego pułku piechoty, gdzie odniósł ranę podczas walk obronnych nad Bzurą. Po tym wydarzeniu został wzięty do niewoli przez Niemców, co zapoczątkowało jego pobyt w obozie jeńców wojennych (Oflag VIIA Murnau) do 11 lipca 1945 roku. Następnie, objąwszy stanowisko wojskowego komendanta miasta Bari we Włoszech oraz komendanta obozu repatriacyjnego Wheaton Aston, udało mu się powrócić do kraju 5 grudnia 1947 roku.

Wilhelm Jan Fedórko zmarł 13 grudnia 1979 roku w Katowicach i został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Smutnej w Sosnowcu (sektor 10-13-22).

Okres pobytu na froncie

Wilhelm Jan Fedórko miał niezwykle bogaty i pełen wydarzeń okres pobytu na froncie, który można szczegółowo opisać w kontekście jego zaangażowania w różne kampanie militarne. Oto zestawienie kluczowych dat i sytuacji, w których brał udział:

• 25-10-1914 – 01-12-1914, IV batalion 2 pułku piechoty Legionów w Karpatach,
• 05-03-1915 – 01-04-1915, IV batalion 2 pułku piechoty Legionów w Małopolsce Wschodniej,
• 15-07-1915 – 29-10-1915, VII batalion 6 pułku piechoty Legionów na Wołyniu,
• 01-12-1916 – 25-05-1917, 6 kompania 57 Austriackiego pułku piechoty jako chorąży, gdzie dowodził półkompanią na froncie włoskim,
• 15-08-1918 – 01-09-1918, II batalion 57 Austriackiego pułku piechoty w stopniu podporucznika, jako dowódca samodzielnego plutonu rkm na froncie włoskim,
• 15-12-1918 – 25-06-1919, III batalion 16 pułku piechoty w stopniu podporucznika, gdzie pełnił rolę dowódcy kompanii ckm na froncie ukraińskim – pod Przemyślem i Lwowem, gdzie za odwagę został odznaczony Krzyżem Walecznych,
• 17-08-1919 – 02-05-1920, w 6 Dywizji Piechoty, gdzie dowodził kompanią ckm w batalionie szturmowym na froncie wschodnim,
• 01-09-1939 – 18-09-1939, jako dowódca III batalionu 37 Łęczyckiego pułku piechoty w stopniu majora, uczestniczył w walkach nad Bzurą.

Każdy z tych okresów obrazował niezwykłą determinację oraz oddanie, które charakteryzowały jego postawę na polu bitwy.

Udział w wojnie obronnej 1939 roku

Wilhelm Jan Fedórko jako major i dowódca III batalionu 37 Łęczyckiego pułku piechoty, zapisał się w pamięci jako wyjątkowy przywódca na najbardziej niebezpiecznych odcinkach w trakcie walk nad Bzurą. Dnia 16 września 1939 roku, wczesnym rankiem, prowadząc batalion w marszu bojowym z Gogolina Południowego na Kozłów Szlachecki oraz Sochaczew, zastał kolumnę niemiecką. Bez namysłu rozwinął swoje siły po obu stronach drogi, co doprowadziło do zaciętej walki spotkaniowej.

W trakcie tego starcia major Fedórko odniósł ranę w głowę od odłamka granatu artyleryjskiego. Obok niego w tym czasie ranni zostali podporucznik Jerzy Krines oraz goniec batalionowy, kapral Portyk. Sprzyjająca sytuacja wymagała interwencji, więc major Iwaszkiewicz z dowództwa dywizji, zlecił kapitanowi Koziołowi objęcie dowództwa. Mimo doznanej rany, Wilhelm Fedórko z determinacją kontynuował dowodzenie, usprawniając szyki pierwszej linii oraz osobiście rozmieszczając pluton przeciwpancerny.

W obliczu potężnego nacisku nieprzyjaciela, wspieranego ogniem artyleryjskim, jego batalion odpierał ataki prowadzone do późnych godzin wieczornych. Dopiero na rozkaz dowódcy 26 Dywizji Piechoty, pułkownika dyplomowanego Brzechwy-Ajdukiewicza, udało się odciągnąć siły od frontu wieczorem.

W nocy z 18 na 19 września, major Fedórko, prowadząc batalion, skierował się na przeprawę przez Bzurę pod Brochowem. Niestety, po przekroczeniu rzeki, doznał drugiej rany. O godzinie 4:00 19 września, w wyniku sytuacji wojennej, został wzięty do niewoli. Wraz z innymi ujętymi oficerami trafił do obozu jeńców wojennych – Oflagu VIIA Murnau.

W obozie tym prowadził potajemne kursy taktyczne dla młodszych oficerów, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój dowództwa nawet w trudnych warunkach. Warto również wspomnieć, że w obozie planowano masakrę polskich oficerów przez oddział szturmowy SS, jednakże dzięki przyspieszeniu marszu oddziałów amerykańskich, które przybyły na czas, udało się ocalić życie wielu oficerów, otwierając bramy obozu w porę.

Ordery i odznaczenia

Wilhelm Jan Fedórko został uhonorowany wieloma odznaczeniami, które świadczą o jego niezwykłej odwadze oraz zaangażowaniu w walkę o niepodległość i rozwój kraju. Oto przegląd przyznanych mu wyróżnień:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (za bohaterską walkę we wrześniu 1939),
• Krzyż Niepodległości (15 czerwca 1932),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Walecznych,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Srebrny Krzyż Zasługi (25 maja 1929),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
• Odznaka Obrońcom Przemyśla,
• Krzyż Legionowy,
• Odznaka harcerska „Za Zasługę”,
• Odznaka za Rany i Kontuzje,
• Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego.

Te odznaczenia nie tylko podkreślają jego osobiste osiągnięcia, ale także wielki wkład w historię Polski. Jego zasługi są doceniane i stanowią inspirację dla przyszłych pokoleń.

---

Oceń: Wilhelm Jan Fedórko

---