Marian Chełmecki

---

Życiorys

Wczesne lata

Marian Chełmecki przyszedł na świat w Jasle, będąc potomkiem kolejarza. W jego rodzinie była trójka rodzeństwa: siostra Helena oraz bracia Władysław i Stanisław. Wykształcenie podstawowe zdobył w Szkole Powszechnej im. Romualda Traugutta, a następnie kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, gdzie uzyskał maturę w 1935 roku. Jeszcze w tym samym roku, po pomyślnej zakończeniu egzaminów, został przyjęty do Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią.

Podczas trzymiesięcznego kursu unitarnego, Chełmecki przystąpił do kolejnych egzaminów, które otworzyły mu drogę do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Po pozytywnym wyniku wszystkich testów został przyjęty do tej uczelni, którą ukończył trzy lata później. W dniu 1 października 1938 roku awansował na stopień podporucznika z 73. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, w grupie liniowej. Po tym wydarzeniu, wcielono go do 2 pułku lotniczego w Krakowie, gdzie objął rolę pilota w 122 eskadrze myśliwskiej. Wiosną 1939 roku trafił do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, gdzie zyskał status instruktora wyższego pilotażu, aż do momentu, gdy wybuchł konflikt zbrojny.

II wojna światowa

Z chwilą rozpoczęcia drugiej wojny światowej, Chełmecki został mianowany dowódcą obrony przeciwlotniczej na lotnisku. Następnie, w wyniku przeniesienia do Dęblina, włączono go do nowo utworzonego dywizjonu z zadaniem ochrony powietrznej miasta oraz obiektów wojskowych. 17 września 1939 roku, wraz z innymi lotnikami, przekroczył granicę w kierunku Rumunii, gdzie został internowany. W listopadzie tego samego roku, korzystając z fałszywych dokumentów dostarczonych przez polską ambasadę, opuścił Rumunię, osiedlając się we Francji, skąd trafił do obozu przejściowego w Salon, a później do Polskiej Bazy Lotniczej w Lyon-Bron.

W styczniu 1940 roku dotarł do Wielkiej Brytanii i wstąpił do RAF, otrzymując numer służbowy 76690. Po odbyciu szkolenia w Polskiej Bazie Lotniczej w Eastchurch, przystąpił do nauki języka angielskiego oraz pilotażu na samolotach Hurricane. Po zakończeniu szkoleń, został przydzielony do 56 dywizjonu myśliwskiego RAF, by po pewnym czasie przenieść się do 17 dywizjonu. Kiedy ten ostatni został wycofany z działań bojowych na czas reorganizacji, ppor. Chełmecki został skierowany do 56 Jednostki Operacyjno-Treningowej RAF jako instruktor pilotażu. W listopadzie 1941 roku otrzymał przydział do 308 dywizjonu myśliwskiego, a w czerwcu 1942 roku przeniesiono go do 302 dywizjonu. Tam, po awansie na porucznika, objął stanowisko dowódcy eskadry B. W maju 1943 roku stał się oficerem operacyjnym 131 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego, a w sierpniu 1944 roku, po awansie na kapitana, został dowódcą 317 dywizjonu myśliwskiego, który był wyposażony w samoloty Spitfire, pełniąc tę rolę do 16 maja 1945 roku.

W trakcie służby zestrzelił trzy samoloty nieprzyjaciela, co uplasowało go na 90. miejscu na liście Bajana.

Po wojnie

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, w 1946 roku, Chełmecki służył w jednostce lotniczej AESSU w Hamburgu, gdzie zajął się rozprowadzaniem zdobycznych samolotów niemieckich do innych krajów europejskich. Po demobilizacji w listopadzie 1948 roku, jako major w stanie spoczynku, wrócił do Polski, osiedlając się w Zabrzu. Jego powrót do kraju był trudny; był szykanowany przez władze komunistyczne, zmuszony do regularnego meldowania się w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego i miał problemy ze znalezieniem zatrudnienia. Dopiero po interwencji udało mu się znaleźć pracę w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji, gdzie pracował jako specjalista techniczny do czerwca 1979 roku, kiedy przeszedł na emeryturę. W 1981 roku uhonorowano go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Niestety, w ostatnich latach życia zmagał się z chorobą nowotworową. Marian Chełmecki zmarł 28 marca 1988 roku, a jego doczesne szczątki spoczęły w rodzinnym grobowcu na Katolickim Cmentarzu Komunalnym w Nowym Sączu.

Ordery i odznaczenia

Marian Chełmecki w trakcie swojej służby wojskowej był wyróżniony licznymi medalami i odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i odwadze. Poniżej przedstawione są nagrody, które otrzymał:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 11089,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Walecznych – otrzymał go trzykrotnie,
• Medal Lotniczy – również przyznany trzykrotnie,
• 1939–1945 Star z klamrą BATTLE OF BRITAIN,
• Air Crew Europe Star z klamrą,
• War Medal 1939–1945.

---

Oceń: Marian Chełmecki

---