Jadwiga Elżbieta Bojanowska, urodzona jako Kulczycka w dniu 15 października 1905 roku w Jaśle, to postać o niezwykłej historii, która umarła 5 grudnia 2002 roku w Warszawie.
Była to nie tylko utalentowana nauczycielka, ale również heroiczna uczestniczka konspiracji podczas II wojny światowej, zwłaszcza w Płońsku. Jej życie naznaczone było dramatycznymi wydarzeniami, w tym cierpieniem w niemieckich obozach koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau oraz Ravensbrück, gdzie doświadczyła niewyobrażalnych trudności.
Życiorys
W 1928 roku w Krakowie Jadwiga Bojanowska zakończyła Państwowy Kurs Nauczycielski, który został zorganizowany przez Henryka Rowida. Równocześnie udało jej się także ukończyć szkołę śpiewu. Tuż po tym zaczęła pracę jako nauczycielka w szkole powszechnej w Nowym Mieście, ulokowanym w powiecie płońskim. W 1932 roku przeniosła się do Płońska, gdzie objęła stanowisko nauczycielki w Publicznej Szkole Powszechnej im. Bolesława Chrobrego, w której z pasją zainicjowała i prowadziła działalność drużyny harcerskiej.
W obliczu trudnych czasów II wojny światowej, od października 1939 roku, w Płońsku zajmowała się tajnym nauczaniem oraz aktywnie uczestniczyła w ruchu oporu, będąc członkinią Polskiej Organizacji Zbrojnej, a później Armii Krajowej. W 1940 roku, niestety, została aresztowana przez Gestapo i, razem z dzieckiem, trafiła do płońskiego więzienia. Jednak już wkrótce, po jakimś czasie, uzyskała wolność. Jej problemy z gestapo powróciły 9 marca 1943 roku, kiedy to została ponownie aresztowana. Po aresztowaniu przeszła przez szereg brutalnych przesłuchań i tortur w takich miejscach jak Nowy Dwór, Pułtusk, Warszawa, Kraków czy Działdowo. Ostatecznie trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
W Auschwitz-Birkenau, gdzie przydzielono jej numer obozowy 50200, była przetrzymywana od 20 lipca 1943 roku aż do dramatycznej ewakuacji obozu w trakcie tzw. „marszu śmierci” 17 stycznia 1945 roku, prowadzącego do Wodzisławia. Jej los nie zakończył się jednak w tym miejscu, ponieważ pozostała w obozie w Ravensbrück do 3 maja 1945 roku.
Po powrocie z obozu, zamieszkała z bliskimi w Płocku, gdzie rozpoczęła nowy rozdział jako nauczycielka w szkole powszechnej nr 7. W 1953 roku, po uzyskaniu dyplomu Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, podjęła pracę w Liceum Pedagogicznym w Płocku, gdzie prowadziła zajęcia z entuzjazmem. Jej aktywność społeczna oraz religijna przyciągały uwagę Służby Bezpieczeństwa, co miało wpływ na jej życie.
Po przejściu na emeryturę w 1967 roku, mimo zakończenia formalnej kariery, nadal angażowała się w działalność w szkołach zawodowych w Płocku. Dodatkowo była aktywna w m.in. płockim oddziale Związku Nauczycielstwa Polskiego, a także w Polskim Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Jej zasługi i poświęcenie zostały docenione, a po śmierci została pochowana na Cmentarzu Miejskim w Płocku.
Rodzina
Jadwiga Bojanowska była córką Antoniego Kulczyckiego, który żył w latach 1867–1942, oraz Anny Wawszczak, urodzonej w 1877 roku, a zmarłej w 1966 roku. W jej rodzinie znajdowało się wielu współbraci i sióstr, miała bowiem trzech braci i pięć sióstr.
17 sierpnia 1930 roku w Płońsku odbył się jej ślub z Stanisławem Bojanowskim. Z tego małżeństwa przyszło na świat dwoje dzieci: Barbara, urodzona w 1934 roku, która wybrała karierę lekarza medycyny oraz Janusz, rocznik 1937, który został lekarzem weterynarii i żył do 2016 roku.
Odznaczenia
Jadwiga Bojanowska, za swoją niezłomną współpracę w dążeniu do wolności Polski, a także za doświadczenia związane z pobytem w Auschwitz-Birkenau, otrzymała szereg prestiżowych odznaczeń. Wśród nich wyróżniają się między innymi:
- Krzyż Oświęcimski,
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
- Odznaka Grunwaldzka,
- Medal Komisji Edukacji Narodowej,
- Złota Odznaka ZNP,
- Medal 40-lecia Polski Ludowej.
Przypisy
- Janusz Bojanowski, Warszawa, 18.10.2016 r. [dostęp 19.12.2016 r.]
- a b Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Płońsk - Mieszkańcy Płońska i ziemi płońskiej [online], pddmp.pl [dostęp 16.12.2016 r.]
- MaciekM. Szymański, Płońszczak - Gazeta lokalna - Płońsk, Raciąż, Baboszewo, Czerwińsk, Dzierzążnia, Joniec, Naruszewo - 22 września - jubileuszowy zjazd w płońskim ogólniaku [online], www.plonszczak.pl [dostęp 16.12.2016 r.]
- Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 16.12.2016 r.]
- EwaE. Wiśniewska, Dzieje Liceum Pedagogicznego w Płocku (1945-1969), „Notatki Płockie”, 3/176, 1998 r.
- JacekJ. Pawłowicz, Płockie milenium. Uroczystości milenijne w diecezji płockiej w tajnych dokumentach Służby Bezpieczeństwa, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006 r.
- AndrzejA. Milke, Działalność Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Płocku w latach 1946-1949, „Notatki Płockie”, 1989 r.
- TomaszT. Hardejewski, StanisławS. Jeziorski, HenrykH. Kotański, Walka i martyrologia nauczycielstwa na Mazowszu, Kurpiach i Podlasiu w latach okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1987 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Józef Burbelka | Andrzej Bałanda | Grzegorz Juszczyk | Karol Myśliwiec | Włodzimierz Szewczuk | Aleksandra Leśnodorska | Eugenia Bock | Zygmunt Kukulski | Andrzej Oberc | Urszula Rychlewska | Jerzy Józef Sobczak | Paweł Oberc | Anna Bogdanowicz | Cecilia Krieger | Michał Lisowski (harcmistrz) | Ignacy Kosiński | Waldemar Michowicz | Jan Tutaj | Michał Teodor Mendys | Bartłomiej z JasłaOceń: Jadwiga Bojanowska